“Marianna – księżniczka marmurów”. Oprac. Iwona Matuszkiewicz. Red. Antoni Matuszkiewicz

Marianna Wilhelmina Orańska
Urodziła się 9 maja 1810 r. w Berlinie jako córka namiestnika, a od 1815 r. króla Niderlandów, Wilhelma I i królewny pruskiej Wilhelminy Fryderyki z domu von Hohenzollern. Związki królewny Marianny ze Śląskim to konsekwencja losów jej rodziców. W wyniku rewolucji belgijskiej znaleźli schronienie w Prusach nabywając dobra poklasztorne w Lubiążu, Henrykowie i Kamieńcu Ząbkowickim. Po śmierci rodziców Marianna otrzymała kamieniecki spadek, a następnie dokonała nowych zakupów. W 1838 r. kupiła klucz stroński i majątek rycerski Strachocin. Znajdowało się tu 8736 ha lasów oraz zespół obiektów przy dworze, wznoszącym się koło drogi do Bolesławowa. Wiodła życie barwne, ale i pracowite, pełne zarówno wspaniałych, jak i tragicznych momentów. Za sprawą Marianny na dworze pruskim wybuchł skandal, mianowicie wyszedł na jaw jej romans z koniuszym. Konsekwencją tego był szybki rozwód, a magnatka w ciągu doby musiała opuścić pruski dwór oraz przyjąć tytuł Marianny Niderlandzkiej (Orańskiej).

Wybudowane przez nią drogi gospodarcze i dukty umożliwiły rozwój wsi, pozwoliły zagospodarować rozległe kompleksy leśne, głównie w Górach Bialskich i Masywie Śnieżnika. W roku 1843 koło Stójkowa wybudowała piec hutniczy, fryszarkę i szlifiernię przerabiającą rudę z Siennej i Janowej Góry, które działały do czasu wybudowania przez nią huty szkła kryształowego w Stroniu Śląskim (1864). Na potrzeby budowy pałacu w Kamieńcu Ząbkowickim założyła w Krzyżniku kamieniołomy marmuru, gdzie do dziś jest on wydobywany, a w zależności od odcienia skały nazywany Białą, Różową i Zieloną Marianną. Księżna lubiła osobiście doglądać swoich spraw, czego dowodem może być szybki rozwój zakupionych przez nią dóbr. 20 lipca 1840 r. dostała się na szczyt Śnieżnika wraz ze swoim ojcem królem Wilhelmem. Aby polepszyć warunki funkcjonowania gospodarstwa pasterskiego na Hali pod Śnieżnikiem wybudowała do niej drogę. W 1871 r., z uwagi na coraz większy ruch turystów, zbudowała tzw. „Szwajcarkę”, która obecnie stanowi główną część schroniska „Na Śnieżniku”.

Marianna była osobą z wielkim smakiem artystycznym i dużym zmysłem organizacyjnym i gospodarczym. Jako ewangeliczce wpojono jej etos pracy. Mimo swego pochodzenia była osobą niezwykle prawą, (co nie było regułą w tych czasach), skorą do pomocy potrzebującym. A jednak nie było to przeszkodą w osiąganiu przez nią coraz większego bogactwa i rozwoju posiadanych majątków. Królewna Marianna wzniosła potężny zamek w Kamieńcu Ząbkowickim, zagospodarowała wiele rozległych terenów Ziemi Kłodzkiej (głównie w rejonie Masywu Śnieżnika), zgromadziła cenne dzieła artystyczne, prowadziła wiele działań dobroczynnych. W naszym regionie od jej imienia pochodzą nazwy: Droga Marianny, Marianówka, Źródło Marianny, Biała Marianna (Różowa i Zielona). To jedna z najwybitniejszych postaci kobiecych w XIX w. Jak pisze prof. Krzysztof Mazurski – może stanowić ona symbol jednoczącej się Europy, jako że powinna zajmować poza ojczystą Holandią poczesne miejsce w świadomości społeczeństw Niemiec i Polski, a także Czech, łącząc je wszystkie razem w imię wspólnych ideałów i wartości humanistycznych.
[Na podstawie artykułu Mieczysława Krawczyka, „Stronica Śnieżnicka” 1/1999.] (s.

Marianna -księżniczka marmurów. Nowa Ruda: MaMiKo, 2002